ผู้สอบทานตัวเอง

    ภิกษุ ท. ! ข้อสอบทานสิบอย่างเหล่านี้ เป็นสิ่งที่นักบวชควรพิจารณาเนือง ๆ. สิบอย่างอะไรบ้างเล่า ? สิบอย่างคือ :-

    (๑) นักบวชควรพิจารณาเนือง ๆ ว่า “บัดนี้ เรามีเพศต่างจากคฤหัสถ์แล้ว, (อาการกิริยาใด ๆ ของสมณะ เราต้องทำอาการกิริยานั้น ๆ)”.

    (๒) นักบวชควรพิจารณาเนือง ๆ ว่า “ความเลี้ยงชีวิตของเราเนื่องด้วยผู้อื่น, (เราควรทำตัวให้เขาเลี้ยงง่าย)”.

    (๓) นักบวชควรพิจารณาเนือง ๆ ว่า “อาการกายวาจาอย่างอื่น ที่เราจะต้องทำให้ดีขึ้นไปกว่านี้ ยังมีอยู่อีก, (ไม่ใช่เพียงเท่านี้)”.
    (๔) นักบวชควรพิจารณาเนือง ๆ ว่า “ตัวของเราเองติเตียนตัวเราเอง โดยศีลได้หรือไม่”.
    (๕) นักบวชควรพิจารณาเนือง ๆ ว่า “ผู้รู้ใคร่ครวญแล้ว ติเตียนเรา โดยศีลได้หรือไม่”.

    (๖) นักบวชควรพิจารณาเนือง ๆ ว่า “เราจะต้องพลัดพรากจากของ รักของชอบใจทั้งนั้น”.

    (๗) นักบวชควรพิจารณาเนือง ๆ ว่า “เรามีกรรมเป็นของตน เป็นผู้รับผลของกรรม มีกรรมเป็นกำเนิด มีกรรมเป็นเผ่าพันธุ์ มีกรรมเป็นที่พึ่งอาศัย เราทำดีก็ตามทำชั่วก็ตาม เราจักเป็นผู้รับผลของกรรมนั้น”.

    (๘) นักบวชควรพิจารณาเนือง ๆ ว่า “วันคืนล่วงไป ๆ บัดนี้ เราทำอะไรอยู่”.

    (๙) นักบวชควรพิจารณาเนือง ๆ ว่า “เรายินดียิ่ง ในเรือนว่างหรือไม่”.

    (๑๐) นักบวชควรพิจารณาเนือง ๆ ว่า “ปัญญาเครื่องรู้เห็นพิเศษที่สามารถจะทำความเป็นอริยะอันยิ่งกว่ามนุษยธรรม ที่เราได้บรรลุแล้วมีอยู่หรือไม่ ซึ่งจะให้เราเป็นผู้ไม่เก้อเขิน ในเวลาที่ถูกเพื่อนผู้ประพฤติพรหมจรรย์ด้วยกันถามในกาลภายหลัง”.

    ภิกษุ ท. ! ข้อสอบทานสิบอย่างเหล่านี้แล เป็นสิ่งที่นักบวชควรพิจารณาเนือง ๆ.

    ทสก. อํ. ๒๔/๙๑/๔๘.